niet stilstaan bij opstijgen (2)

Wat doe je als je paard op een gegeven moment begint met een stap opzij zetten of wegspringen bij het opstijgen, de oorzaak is gevonden en opgelost door dierenarts, hoefsmid, osteopaat en/of zadelmaker en je paard blijft opzij stappen of wegspringen als jij op wilt stijgen. De oorzaak van het probleem is weg! Waarom blijft hij dan niet gewoon staan zoals vroeger?

Ik leg aan de hand van een voorbeeld uit mijn eigen praktijk uit hoe je dit op kunt lossen. Omdat sommige mensen zich ervoor schamen dat ze problemen hebben met hun paard gebruik ik niet de echte namen van de paarden en hun eigenaren. Dus het gaat altijd over Fleur en haar paard Socrates en pony Newton. Socrates en Newton testen alle problemen die mensen met paarden kunnen hebben op Fleur. Fleur is dol op haar paarden maar weet het af en toe ook niet meer. En dan slaat de onzekerheid toe.

Het probleem

Socrates blijft sinds een paar maanden niet meer fijn stilstaan als Fleur wil opstijgen. Hij springt niet weg zoals Newton dat deed met zijn nieuwe zadel (zie het vorige artikel), maar hij zet telkens een stap opzij zodat Fleur op haar krukje te ver van het paard afstaat om op te kunnen stijgen. Uiteindelijk komt ze er wel op, maar het is verre van handig en achteraf ook niet altijd even veilig. Niet fijn dus.

Op een gegeven moment valt het Fleur tijdens het rijden op dat Socrates niet helemaal soepel loopt. De dierenarts en hoefsmid zijn geweest en kunnen niets vinden, de osteopaat vond het probleem en heeft het opgelost.

Vanaf het moment dat Fleur weer wil beginnen met rijden zet Socrates toch die stap opzij. De osteopaat komt nog een keer langs ter controle, het is echt allemaal oké. Verdrietig belt Fleur de paardengedragstherapeut: ze heeft er alles aan gedaan en nu staat haar paard nog niet stil.

Wat was er aan de hand

Het gedrag van een paard wordt altijd veroorzaakt door een prikkel. Die prikkel was het voelen van pijn. Socrates probeert die pijn te vermijden en heeft ervaren en geleerd dat als hij die stap opzij zet als Fleur op dat krukje staat, hij die pijn kan vermijden. In ieder geval voor even.

Hier is sprake van operante conditionering. Heel precies: negatieve bekrachtiging. Deze term wordt gebruikt als er sprake is van toenemen van gedrag door het wegnemen van een negatieve prikkel. De negatieve prikkel is de pijn die Socrates voelt, die kan hij wegnemen (voorkomen) door een stap opzij te zetten. Dit blijft hij doen, omdat Socrates niet weet dat die pijnprikkel niet meer zal optreden. Voor hem betekent opstijgen hetzelfde als pijn ervaren. Hij Gekke Henkie niet, dus blijft hij proberen te voorkomen dat Fleur opstijgt.

De oplossing

Socrates moet leren dat opstijgen geen pijn meer doet. We doen dat door herconditionering met behulp van positieve bekrachtiging. Het effect van positieve bekrachtiging is dat gedrag toeneemt omdat je het beloont. Dus we gaan belonen dat hij stilstaat tijdens het opstijgen. Fleur heeft nog een winterwortel liggen, die ze in stukjes snijdt. We beginnen aan het begin. Socrates staat stil naast het krukje, wortel. Hij staat stil als Fleur op het krukje staat, wortel. En nu komt het aan op perfecte timing. Als Fleur aanstalten maakt om op te stijgen zie je Socrates aanstalten maken om die stap opzij te zetten. Fleur moet helemaal niets doen en we wachten tot Socrates weer ontspannen staat, wortel. Het voert te ver om het hier helemaal uit te schrijven, maar uiteindelijk zit Fleur in het zadel en krijgt Socrates het laatste stukje wortel.

Dit blijft Fleur een paar dagen herhalen. Socrates leert dat het opstijgen geen pijn meer doet én dat hij wortel krijgt als Fleur in het zadel zit.

Tips

• Realiseer je dat jij weet wat het paard niet weet. En vergelijk het met een pijnlijke ervaring die je zelf hebt gehad. Zelfs als je wéét dat het geen pijn meer zal doen, zul je eerst toch voorzichtig in zijn diezelfde situatie, bang dat het weer pijn zal doen. Je paard heeft door ervaring geleerd dat iets pijn doet, dus zal hij dat proberen te vermijden. Hij weet niet dat het pijn-probleem is opgelost.
• De gebruikelijke aanpak om het paard te leren dat er geen pijn meer is, is herconditionering door middel van positieve bekrachtiging. Clickertraining is een vorm van positieve bekrachtiging.
• Bij positieve bekrachtiging zijn drie dingen in ieder geval belangrijk:
  • de beloning moet iets zijn dat je paard als beloning ervaart. Denk aan brokjes, stukjes appel of winterpeen, een aai.
  • je timing is cruciaal! Als je te vroeg of te laat bent met je beloning leert je paard niets! Of iets wat je net niet in gedachten had …
  • het niet gaat om iets afleren, maar om iets nieuws aanleren. Het gaat niet om waar je paard mee moet ophouden, het gaat om wat je wilt dat hij doet.
• In bovenstaande casus is het doel niet: niet meer weglopen. Het doel is: blijven staan.

Weet je niet goed hoe je het aan moet pakken of volg je alle stappen van belonen van het gewenste gedrag maar doet je paard nog steeds niet leuk mee? Neem contact op! info@horsedialoguecentre.nl of 06 29 45 00 39 

Dit artikel is eerder verschenen op BitMagazine.nl in de rubriek Probleem & Oplossing.